Istorijski arhiv „Srednje Pomoravlje“ u Jagodini obeležio je dan svog osnivanja, 6. decembar, prigodnom svečanošću u sali Pomoravskog okruga  u Jagodini.

Direktor ove ustanove Milan Jakovljević istakao je, tokom obeležavanja 71. rođendana institucije kojom rukovodi, značaj postojanja Istorijskog arhiva: kako za grad, tako i za okrug.

-Istorijski arhiv je jedina ustanova na teritoriji Pomoravskog okruga i pokriva šest opština. Bavi se prikupljanjem, čuvanjem i sređivanjem arhivske građe i publikovanjem one naučne, kulturne i prosvetne građe koja je potrebna za neke buduće generacije –istakao je Jakovljević.

Istorijski arhiv „Srednje Pomoravlje“ u Jagodini bavi se i izdavačkom delatnošću, a najnovija knjiga ove ustanove koja je nedavno izašla iz štampe nosi naziv „Jagodina u Prvom svetskom ratu“. Njen autor je Dragoslav Dedić, koji je ovim kapitalnim delom predstavio političku, kulturnu, društvenu i vojnu istoriju grada i okruga u burnom periodu prošlog veka.

-Ova knjiga ima vrednost jer je zasnovana na dragocenoj, izvornoj, arhivskoj građi kojom je autor rekonstruisao ove burne događaje u Prvom svetskom ratu. Ono što je takođe važno jeste da je autor na samom kraju, kao prilog ovoj znamenitoj monografiji, dao spiskove ubijenih i ranjenih Jagodinaca koji su tokom Prvog svetskog rata bili u izbeglištvu i zarobljeništvu. Kuriozitet je taj što je ovde predstavio spiskove Austrijanaca koji su ovde boravili tokom okupacije i ovde su dati spiskovi onih koji su nastradali za te tri ratne godine od 1915. do 1918. godine. Knjiga je dragocen istorijski priručnik i izvor prvog reda jer nam omogućuje jednu sveobuhvatnu rekonstrukciju događaja kako iz istorije Jagodine i okoline –rekao je prof. dr Aleksandar Rastović, direktor Istorijskog instituta Beograd i predsednik Upravnog odbora Arhiva Srbije.

Pored Rastovića, govorio je i jagodinski istoričar Ninoslav Stanojlović. Tokom svečanosti, nastupili su glumac Miodrag Petrović, prvak Srpskog Narodnog pozorišta u Novom Sadu, kao i učenici Osnovne muzičke škole „Vladimir Đorđević“ u Jagodini: Nikola Stojanović i Mila Cvetković. Prikazan je i kratak film o Istorijskom arhivu u Jagodini, a iz uprave su istakli da će sledeće godine objaviti još dve knjige posvećene Prvom svetskom ratu. Kako navode, na taj način zaokružiće građu koju su obradili na nivou Pomoravskog okruga.

Podsećanja radi, Izvršni odbor Gradskog narodnog odbora sreza Svetozarevo doneo je odluku upravo 6. decembra 1951. godine o osnivanju Gradske državne arhive u Svetozarevu. U ovoj ustanovi smešteno je devet zbirki i 420 fondova, od kojih je najveći broj posvećen 20. veku, sa statusom kulturnog dobra od izuzetnog značaja. Arhivsko središte u Svetozarevu obavljalo je delatnost na području bivšeg Moravskog okruga, a prvi rukovodilac Središta bio je Ljubivoje Popović, profesor istorije u Gimnaziji. Već na samom početku, Središte se suočilo sa problemima opstanka. Njegovim odlaskom, za novog rukovodioca imenovan je Ljubiša Vujić, sudija u penziji, zahvaljujući kome je i oživela redovna delatnost Arhiva svestranijim evidentiranjem arhivske građe. Godine 1975. adaptirana je zgrada „paviljona“ za administrativnu zgradu Istorijskog arhiva Svetozarevo, a u prizemlju „stare“ Učiteljske škole, smešten je depo Istorijskog arhiva Jagodine.

D.M.